شما حتی اگر تنها سفری چند روزه به شمال یا جنوب ایران و یا شهر هایی مانند کردستان و شهر های کویری و … رفته باشید، سخن ما را تایید خواهید کرد که مثلاً اهالی جنوب ایران افرادی خون گرمند و شمالی ها مهمان نواز و یا کردها سخت کوش اند و  مردم لرستان، صادق.  آب و هوا، وجود کوهستان ها و میزان بارندگی و … مواردی هستند که به طور طبیعی، روی خلق و خوی مردمان نواحی مختلف در دنیا تاثیر گذارند.این همه گفتیم تا به این جا برسیم که ما قصد داریم تا در سری مقالات «بر رسول(ص) چه گذشت؟»، به بررسی اوضاع سرزمین عربستان و در کل، زندگی اعراب، پیش از رسالت رسول خدا(ص) و پس از بعثت ایشان بپردازیم و با بیان مصادیقی از زندگی پیامبر(ص) در کنار اعراب، گوشه ای از رنج ها و سختی های ایشان را در راه رساندن پیام خدا یاد آور شویم و در اولین مقاله به بررسی وضعیت زیست محیطی شبه جزیره عربستان می پردازیم و در مطالب بعد تاثیر آن را روی روحیه ی اعراب توضیح خواهیم داد.شبه جزیره عربستان، گهواره ی تمدن اسلامی
همان طور که می دانید عربستان سرزمینی خشک و بی آب و علف است و این گرما و خشکی، مردمان آن را سخت و پوست کلفت بار آورده است.
عربستان، شبه جزيره بزرگی است كه در جنوب غربي آسيا قرار دارد و مساحت آن سه ميليون كيلومتر مربع است.
این شبه جزيره  از شمال به فلسطين و صحراي شام، از مشرق به حيره و دجله و فرات و خليج فارس، از جنوب به اقيانوس هند و خليج عمان و از مغرب به دریای سرخ محدود مي شود. بنابراين از طرف مغرب و جنوب بوسيله دريا و از شمال و مشرق بوسيله صحرا و خليج فارس محصور شده است.

از قديم الايام اين سرزمين را به سه بخش تقسيم كرده اند:
1. بخش شمالي و غربي كه «حجاز» ناميده مي شود.
2. بخش مركزي و شرقي كه آنرا «صحراي عرب» مي گويند.
3. بخش جنوبي كه  «يمن» ناميده مي شود.

در داخل شبه جزيره صحرا هاي بزرگ و شنزارهاي گرم و تقريبا غير قابل سكونت فراوان است. در اثر اين صحراها يك سوم مساحت شبه جزيره را سرزمينهاي بي آب و علف كه قابل سكونت نيست، تشكيل مي دهد فقط گاهي در اثر بارندگي در قلب صحراها، آبهاي مختصري پيدا مي شود و پاره اي از قبايل عرب مدت كمي شتر و چار پايان خود را براي چرا به آنجا مي برند.

هواي شبه جزيره در صحراها و سرزمينهاي مركزي بسيار گرم و خشك و در سواحل، مرطوب ودر پاره اي از نقاط معتدل است.

معادن طلا و نقره و سنگهاي قیمتی از قديم منابع ثروت شبه جزيره عربستان بوده است و در ميان حيوانات بيشتر به تربيت شتر و اسب مي پرداختند و از ميان مرغان كبوتر و شتر مرغ بيش از مرغهاي ديگر در این منطقه، وجود داشت. البته بزرگترين وسيله ثروت امروز عربستان بواسطه استخراج نفت و بنزين است.

حجاز
لازم به ذکر است که چون در بحث تاریخ اسلام و زندگی رسول خدا(ص) نام منطقه حجاز، بیشتر از سایر مناطق به گوش می خورد، در این قسمت به توضیح تکمیلی در مورد این منطقه پرداخته ایم.

حجاز كه بخش شمالي و غربي عربستان را تشكيل مي دهد و همه خاك آن از فلسطين گرفته تا مرز يمن در كنار دریای سرخ قرار دارد. در تاريخ اين منطقه بيش از سایر مناطق اسم و رسم دارد. ولي واضح است كه اين شهرت معلول يك سلسله امور معنوي و ديني است و هم اكنون كعبه ( خانه خدا ) كه قبله ميليونها مسلمان است در آنجا قرار دارد.

نقطه اي كه كعبه در آنجا قرار گرفته است از ساليان دراز پيش از اسلام مورد احترام ملل عرب و غير عرب بوده است و به پاس احترام آن، جنگ در حدود كعبه را حرام مي دانستند تا آنجا كه اسلام نيز براي آن حدودي قائل شده است.

از شهرهاي مهم حجاز مكه و مدينه و طائف مي باشد و حجاز از گذشته داراي دو بندر بوده يكي «جده» كه اهالي مكه از آن استفاده مي نمايند و ديگري «ينبوع» كه اهل مدينه قسمت مهمي از مايحتاج خود را از اين بندر به دست می آوردند.

مكه معظمه
مکه از مشهورترين شهرهاي جهان و پر جمعيت ترين شهرهاي حجاز است.شهر مكه چون ميان دو سلسله كوه واقع شده است، از دور ديده نمي شود.

تاريخچه شهر مكه
تاريخ مكه از زمان حضرت ابراهيم(علی نبینا و آله و علیه السلام)شروع مي شود. او فرزند خود اسماعيل را با مادرش هاجر براي اقامت به سرزمين مكه فرستاد. فرزند وي در آنجا با قبايلي كه در آن نزديكي ها زندگي مي كردند وصلت كرد. حضرت ابراهيم (علی نبینا و آله و علیه السلام) به دستور خداوند خانه كعبه را بنا كرد و از اين پس آبادي شهر مكه شروع شد.

اطراف مكه به قدري شوره زار است كه به هيچ وجه قابل زراعت نيست و به قول بعضي از خاور شناسان در هيچ جاي دنيا نمي توان نظيري براي آن از نظر بدي اوضاع جغرافيایي پيدا كرد.

مدينه
مدینه شهريست در شمال مكه كه تقريبا 90 فرسنگ از هم فاصله دارند. در اطراف شهر باغات و نخلستانها است. و زمين آن براي کشت و زراعت مناسب تر است.
قبل از اسلام نام آن «يثرب» و پس از هجرت پيامبر اسلام(ص) «مدينة الرسول» ناميده شد. در تاريخ مي خوانيم كه نخستين كساني كه در اين مرز و بوم سكني گزيدند گروه «عمالقه» بودند و پس از آنها طائفه يهود و اوس و خزرج (كه دو قبیله ی اوس و خزرج در ميان مسلمانان به نام انصار خوانده شدند)، در آنجا زندگی کردند.

منطقه حجاز بر خلاف سایر مناطق از دستبرد كشور گشايان محفوظ مانده و آثار تمدن روم و ايران، دو امپراطوري بزرگ جهان قبل از اسلام، در آنجا ديده نمي شود. زيرا اراضي لم يزرع و غير قابل سكونت آن چندان ارزشي نداشت كه براي بدست آوردن آن لشكر كشي كنند و بعد از تحمل هزاران مشكل، كه لازمه تسلط بر خاك آن منطقه بود، تازه دست خالي بر گردند.

منبع: فروغ ابدیت، جعفر سبحانی، ص10
اریحا