اسامى و اوصاف قرآن

اسامى و اوصاف قرآن

اسامى و اوصاف قرآن

مفسر بزرگ قرن ششم جمال‌الدین ابوالفتوح رازى در مقدمه تفسیر خود ۴۳ نام‏ براى قرآن آورده است.(۱) که بیشتر جنبه وصفى دارد و طبرسى در مجمع البیان‏ به نام‏هاى قرآن، فرقان، کتاب و ذکر اکتفا کرده است.(۲)

بدرالدین زرکشى(۳) نقل مى‏کند که حرالى کتابى در این زمینه نوشته و بیش از نود اسم یا وصف براى قرآن یادآور شده است. از قاضى عزیزى نیز ۵۵ نام و عنوان براى قرآن نقل شده است که در جدول ذیل آمده و ۴۳ نام اول آن با نظر ابوالفتح رازى مشترک است.


ردیف نام‏ یا وصف ‏قرآن شاهد نام سوره شماره ‏آیه
۱ قرآن ان علینا جمعه و قرآنه فاذا قراناه فاتبع قرآنه سوره قیامه ۱۷ و ۱۸
۲ فرقان و انزل التوراه والانجیل من قبل هدى للناس و انزل الفرقان سوره آل عمران ۳ و ۴
۲-۱ فرقان یا ایها الذین آمنوا ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا سوره انفال ۲۹
۲-۲ فرقان تبارک الذی نزل الفرقان على عبده لیکون للعالمین نذیرا سوره فرقان ۱
۳ کتاب انا انزلنا الیک الکتاب بالحق لتحکم بین الناس سوره نساء ۱۰۵
۳-۱ کتاب ان الذین یتلون کتاب الله واقاموا الصلاه سوره فاطر ۲۹
۳-۲ کتاب ذلک الکتاب لاریب فیه سوره بقره ۲
۴ ذکر انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون سوره حجر ۹
۴-۱ ذکر ذلک نتلوه علیک من الآیات والذکر الحکیم سوره آل عمران ۵۸
۴-۲ ذکر و انزلنا الیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم و لعلهم‏ یتفکرون سوره نحل ۴۴
۴-۳ ذکر و انه لذکرلک ولقومک سوره زخرف ۴۴
۴-۴ ذکر و هذا ذکر مبارک انزلناه افانتم له منکرون سوره انبیاء ۵۰
۴-۵ ذکر ص والقرآن ذى الذکر سوره ص ۱
۴-۶ ذکر ان هو الا ذکر و قرآن مبین سوره یس ۶۹
۴-۷ ذکر ان الذین کفروا بالذکر لما جائهم و انه لکتاب عزیز سوره فصلت ۴۱
۴-۸ ذکر ولقد یسرنا القرآن للذکر فهل من مدکر سوره قمر ۱۷
۵ تنزیل و انه لتنزیل رب العالمین سوره اسراء ۱۹۲
۵-۱ تنزیل انا نحن نزلنا علیک القرآن تنزیلا سوره انسان ۲۳
۵-۲ تنزیل و قرآنا فرقناه لتقراه على الناس على مکث و نزلناه تنزیلا سوره شعراء ۱۰۶
۶ حدیث الله نزل احسن الحدیث کتابا متشابها مثانی تقشعر منه ‏جلود الذین یخشون ربهم سوره زمر ۲۳
۶-۱ حدیث فلعلک باخع نفسک على آثارهم ان لم یؤمنوا بهذاالحدیث اسفا سوره کهف ۶
۶-۲ حدیث افمن هذا الحدیث تعجبون و تضحکون و لاتبکون سوره نجم ۵۹
۶-۳ حدیث فلیاتوا بحدیث مثله ان کانوا صادقین سوره طور ۳۴
۷ موعظه یا ایها الناس قد جائتکم موعظه من ربکم و شفاء لما فی‏الصدور سوره یونس ۵۷
۸ تذکره و انه لتذکره للمتقین سوره الحاقه ۴۸
۸-۱ تذکره ان هذه تذکره سوره مزمل ۱۹
۹ ذکرى و جاءک فی هذه الحق و موعظه و ذکرى للمؤمنین سوره هود ۱۲۰
۱۰ بیان هذا بیان للناس و هدى و موعظه للمتقین سوره آل عمران ۱۳۸
۱۱ هدى ذلک الکتاب لاریب فیه هدى للمتقین سوره بقره ۲
۱۲ شفاء اعجمی و عربی قل هو للذین آمنوا هدى و شفاء سوره فصلت ۴۴
۱۳ حکم وکذلک انزلناه حکما عربیا سوره رعد ۳۷
۱۴ حکمت و اذکرن ما یتلى فی بیوتکن من آیات الله والحکمه سوره احزاب ۳۴
۱۵ حکیم ذلک نتلوه علیک من الآیات والذکر الحکیم سوره آل عمران ۵۸
۱۶ مهیمن و انزلنا الیک الکتاب بالحق مصدقا لما بین یدیه من الکتاب و مهیمنا علیه سوره مائده ۴۸
۱۷ هادى انا سمعنا قرآنا عجبا یهدی الى الرشد فآمنا به سوره جن ۱ و ۲
۱۸ نور و اتبعوا النور الذی انزل معه سوره اعراف ۱۵۷
۱۹ رحمت و انه لهدى و رحمه للمؤمنین سوره نمل ۷۷
۲۰ عصمت و اعتصموا بحبل الله جمیعا سوره آل عمران ۱۰۳
۲۱ نعمت و اما بنعمه ربک فحدث سوره الضحى ۱۱
۲۲ حق و انه لحق الیقین سوره الحاقه ۵۱
۲۳ تبیان و نزلنا علیک الکتاب تبیانا لکل شی‏ء سوره نحل ۸۹
۲۴ بصائر بصائر للناس و هدى و رحمه لعلهم یتذکرون سوره قصص ۴۳
۲۵ مبارک هذا ذکر مبارک انزلناه سوره انبیاء ۵۰
۲۶ مجید ق والقرآن المجید سوره ق ۱
۲۷ عزیز و انه لکتاب عزیز سوره فصلت ۴۱
۲۸ عظیم ولقد آتیناک سبعا من المثانی والقرآن العظیم سوره حجر ۸۷
۲۹ کریم انه لقرآن کریم سوره واقعه ۷۷
۳۰ سراج و داعیا الى الله باذنه و سراجا منیرا سوره احزاب ۴۶
۳۱ منیر و سراجا منیرا، (بنابر آن که‏ «سراج منیر» قرآن باشد که همراه ‏پیامبر فرستاده شد.) سوره احزاب ۴۶
۳۲ بشیر کتاب فصلت آیاته قرآنا عربیا لقوم یعلمون بشیرا و نذیرا فاعرض اکثرهم سوره فصلت ۳ و ۴
۳۳ نذیر بشیرا و نذیرا فاعرض اکثرهم فهم لایسمعون سوره فصلت ۴
۳۴ صراط اهدنا الصراط المستقیم سوره حمد ۶
۳۵ حبل واعتصموا بحبل الله جمیعا ولاتفرقوا سوره آل عمران ۱۰۳
۳۶ روح و کذلک اوحینا الیک روحا من امرنا سوره شورى ۵۲
۳۷ قصص نحن نقص علیک احسن القصص سوره یوسف ۳
۳۸ فصل انه لقول فصل سوره الطارق ۱۳
۳۹ نجوم فلا اقسم بمواقع النجوم، (بنابر آن که نجوم به معناى ‏تدریجى قرآن باشد.) سوره واقعه ۷۵
۴۰ عجب انا سمعنا قرآنا عجبا سوره جن ۱
۴۱ قیم ولم یجعل له عوجا قیما لینذر باسا شدیدا سوره کهف ۱ و ۲
۴۲ مبین تلک آیات الکتاب المبین سوره یوسف ۱
۴۳ على و انه فی ام الکتاب لدینا لعلی حکیم سوره زخرف ۴
۴۴ کلام و ان احد من المشرکین استجارک فاجره حتى یسمع ‏کلام الله سوره توبه ۶
۴۵ قول ولقد وصلنا لهم القول سوره قصص ۵۱
۴۶ بلاغ هذا بلاغ للناس سوره ابراهیم ۵۲
۴۷ متشابه الله نزل احسن الحدیث کتابا متشابها سوره زمر ۲۳
۴۸ عربى قرآنا عربیا غیر ذی عوج لعلهم یتقون سوره زمر ۲۸
۴۹ عدل و تمت کلمه ربک صدقا و عدلا سوره انعام ۱۱۵
۵۰ بشرى هدى و بشرى للمؤمنین سوره نمل ۲
۵۱ امر ذلک امرالله انزله الیکم سوره طلاق ۵
۵۲ ایمان سمعنا منادیا ینادی للایمان سوره آل عمران ۱۹۳
۵۳ نبا عم یتسائلون عن النبا العظیم سوره نبا ۱ و ۲
۵۴ وحى انما انذرکم بالوحی سوره انبیاء ۴۵
۵۵ علم ولئن اتبعت اهوائهم بعد ما جاءک من العلم سوره رعد ۳۷

پى ‏نوشت (۱). ر.ک: ابوالفتوح رازى، الروض الجنان و روح الجنان، ج ۱، مقدمه، ص ۵٫
(۲). تفسیر طبرسى، ج ۱، مقدمه، فن رابع، ص ۱۴٫
(۳). البرهان، ج ۱، ص ۲۷۶-۲۷۳٫ الاتقان، ج ۱، ص ۱۴۶-۱۴۳٫

منبع: علوم قرآنى، صفحه ۱۰۶

نویسنده: محمدهادى معرفت

نظر دهيد