جهت چاپ PRINT و یا دریافت به صورت PDF این مطلب کلیک کنید

خلافت ابوبکر بن ‏ابى ‏قحافه (لعنت الله علیه) – سال ۱۱ هجرى قمرى / ۲۸ صفر

مورخان و سیره ‏نگاران درباره تاریخ رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله، اتفاق نظر ندارند. شیعیان به پیروى از اهل‏ بیت علیهم السلام، تاریخ رحلت را، ۲۸ صفر دانسته ولى اهل ‏سنت، آن را در ماه ربیع‏ الاول ذکر کرده‏اند.

همین دیدگاه‏هاى تاریخى درباره آغاز خلافت ابوبکر بن ‏ابى ‏قحافه، به عنوان نخستین خلیفه از خلفاى راشدین، نیز سارى و جارى است. ولى تمامى تاریخ ‏نگاران، اتفاق دارند بر این که در همان روزى که رسول ‏خدا صلی الله علیه و آله رحلت نمود، ابوبکر به خلافت رسید.(۱)

خلافت ابوبکر، نخستین سنگ بناى عملى و تفرقه مسلمانان در صدر اسلام است. زیرا خلافت وى، نه به وصایت پیامبر صلی الله علیه و آله بود و نه به صورت انتخابات آزاد و دموکراتیک برگزار شد. بلکه نتیجه منازعه و مناظره گفتارى برخى از افراد دو گروه مهاجر و انصار بود که در سقیفه‏ بنى‏ ساعده، در تجمع چند ده نفرى مسلمانان، بدون حضور بزرگان بنى ‏هاشم (که نزدیکترین افراد به رسول ‏خدا صلی الله علیه و آله بودند) و بدون اطلاع بسیارى از سران صحابه کبار، با ترفندهاى چند تن از مهاجران، به این مقام برگزیده شد و سپس با فضاسازى ویژه، از سایرین نیز به رضایت و یا با اجبار بیعت گرفتند.

مخالفان خلافت ابوبکر، دو دسته از صاحب نفوذان مدینه و اصحاب رسول‏ خدا صلی الله علیه و آله بودند.

دسته اول: آنانى که شخصیت ابوبکر را به دلایلى براى این مقام مناسب نمى ‏دانستند. معروف ‏ترین شخصیت ‏هاى این دسته، افرادى چون سعد بن‏ عباده، قیس‏ بن ‏سعد، ابوسفیان و بسیارى از طایفه ‏هاى انصار و گروهى از مهاجران بودند.

دسته دوم: آنانى که نه شخص ابوبکر، بلکه مخالف انتخاب خلیفه بدون در نظر گرفتن وصایت بودند. این ‏ها، معتقدان به امامت بودند که اعتقاد داشتند بر این که خلیفه، باید از سوى پیامبر صلی الله علیه و آله به وصایت تعیین شده باشد و به شواهد غیرقابل انکار، استناد مى ‏کردند که رسول ‏خدا صلی الله علیه و آله در واپسین ماه ‏هاى زندگى خود، در بازگشت از مراسم حجه الوداع، در سرزمین غدیرخم، حضرت على‏ بن‏ ابى‏ طالب علیه السلام را به این مقام منصوب کرد و از حاجیان حاضر، براى آن حضرت، بیعت گرفت.

بدین لحاظ، معتقد بودند که خلافت، همانند امامت، از آن امام على ‏بن ‏ابى ‏طالب علیه السلام است و هر فردى و یا شخصیتى که به خواهد این مقام را غصب کند، آن را مشروع ندانسته و با او مبارزه خواهند کرد.

این دسته از مسلمانان، پس از آگهى از بیعت گروهى از مسلمانان با ابوبکر، اعتراض کرده و با تجمع در خانه فاطمه‏ زهرا سلام الله علیها که پایگاه اهل ‏بیت عصمت و طهارت بود، خواهان بیعت با امام علی علیه السلام شدند.

بزرگانى از صحابه رسول‏ خدا صلی الله علیه و آله، چون سلمان، ابوذر، مقداد، عمار، حذیفه، عباس، زبیر و بسیارى از مهاجران و انصار و طایفه بنى ‏هاشم از همین دسته بودند.(۲)

ولى اعتراض آنان، خلیفه و گروه حمایتگر او را از کرده خویش بازنداشت. قدرت به دست گرفتگان، به جاى دلجویى از دختر رسول ‏خدا صلی الله علیه و آله و امیرمؤمنان على ‏بن ‏ابى ‏طالب علیه السلام در رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله و غصب خلافت، با این گونه اعتراضات مخالفان به شدت برخورد کرده و حتى بدون اجازه، وارد خانه دختر رسول ‏خدا صلی الله علیه و آله شدند و معترضان را مورد ضرب و شتم قرار داده و على علیه السلام را به اجبار و اکراه به مسجد بردند.(۳)

در این ارتباط، فاطمه ‏زهرا سلام الله علیها نیز مورد ضرب و شتم ستم ‏کارانه قرار گرفت و جنین او به نام محسن که نزدیک وضع حملش بود، سِقط شد و بر اثر همان صدمات، آن حضرت پس از هفتاد و پنج، یا نود و پنج روز از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله به شهادت رسید.

پی نوشت

(۱). تاریخ ‏الیعقوبى، ج ۲، ص ۷٫
(۲). تاریخ‏ الطبرى، ج ۳، ص ۲۰۲؛ الارشاد (شیخ مفید)، ص ۱۷۵٫
(۳). همان.

منبع: نرم افزار دایره المعارف چهارده معصوم علیهم السلام