دعا در روایات

فضیلت دعا

۱٫ عن امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ: احب الاعمال الی الله – عزوجل – فی الارض الدعاء. (کافی، ج ۲، ص ۴۶۷)

امیر مؤمنان ـ علیه السّلام ـ فرمودند: محبوبترین عمل نزد خداوند متعال در روی زمین، دعاست.

۲٫ عن النبی ـ صلّی الله علیه و آله ـ: الدعاء مخ العبادت ولا یهلک مع الدعاء احد.(بحارالانوار، ج ۹۰، ص ۳۰۰)

پیامبر اسلام فرمودند: دعا مغز عبادت است و کسی که اهل دعاست نابود نمی‌شود.

۳٫ حنان بن سدیر عن ابیه قال: قلت لابی جعفر ای العباده افضل، فقال ما من شیء افضل عندالله – عزوجل – من ان یسئل و یطلب مما عنده. (وسایل الشیعه، ج ۷، ص ۳۰)

حنان گوید پدرم گفت: از امام باقر ـ علیه السّلام ـ پرسیدم بهترین عبادت کدام است، فرمودند هیچ چیز نزد خداوند از درخواست و طلب آنچه که نزد خداوند است، بهتر نیست.

فواید دعا

۱٫ عن الکاظم ـ علیه السّلام ـ: علیکم بالدعاء فان الدعا لله و طلب الی الله یرد البلاء و قد قدر و قضی. (کافی، ج۲، ص ۴۷۰)

امام کاظم ـ علیه السّلام ـ فرمودند: دعا کنید چرا که دعا و درخواست از خداوند بلا را دفع می‌کند در حالیکه بلا مقدر و حتمی شده است.

۲٫ عن الصادق ـ علیه السّلام ـ قال ان عندالله – عزوجل – منزله لا تنال الا بمساله. (کافی، ج ۲، ص ۴۶۶)

امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند: نزد خداوند متعال مقام و منزلتی است که فقط با دعا می‌توان به آن رسید.

۳٫ علاء بن کامل قال: قال لی ابوعبدالله ـ علیه السّلام ـ علیک بدعاء فانه شفاء من کل داء.

(کافی، ج ۲، ص ۴۷۰). امام صادق ـ علیه السّلام ـ: دعا کن که دعا شفای هر دردی است.

آداب دعا

۱٫ قال ابوعبدالله ـ علیه السّلام ـ: من کانت له الی الله ـ عزوجل ـ حاجه فلیبدع بالصلاه علی محمد و آله ثم یسال حاجته ثم یختم بالصلاه علی محمد و آل محمد فان الله – عزوجل – اکرم من ان یقبل الطرفین و یدع الوسط.(کافی، ج ۲، ص ۴۹۴).

امام صادق ـ علیه السّلام ـ: هر کس حاجتی به درگاه خداوند دارد اول با صلوات بر پیامبر و آلش شروع کند سپس حاجت بخواهد و در پایان دعا را با صلوات ختم کند چرا که خداوند متعال کریم‌تر از آن است که دو طرف دعا را قبول کند و وسط را نپذیرد.

۲٫ قال امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ: یا صاحب الدعا لا تسئل ما لایکون ولایحل. (بحارالانوار، ج ۹۰، ص ۳۲۴)

حضرت علی ـ علیه السّلام ـ: ای دعا کننده چیزهایی را که نشدنی است و حلال نیست از خداوند طلب نکن.

۳٫ عن جعفر بن محمد قال: اذا اراد احدکم ان یستجاب له فلیطیب کسبه و لیخرج من مظالم الناس و ان الله لا یرفع الیه دعاء عبد و فی بطنه حرام او عنده مظلمه لاحدٍ من خلقه.(بحارالانوار، ج ۹۰، ص ۳۳۱)

امام صادق ـ علیه السّلام ـ: وقتی کسی از شما خواست دعایش اجابت شود باید درآمدش حلال باشد و حق الناس بر عهده‌اش نباشد. دعای بنده‌ای که در شکمش لقمه حرام باشد یا بر عهده‌اش حق الناس باشد به سوی خداوند بالا نمی‌رود.

۴٫ قال رسول الله: لا یرد دعاء اوله بسم الله الرحمن الرحیم. (بحارالانوار، ج ۹۰، ص ۳۱۳)

دعایی که با بسم الله الرحمن الرحیم شروع شود، رد نمی‌شود.

مکان دعا

۱٫ و روی عن الرضا ـ علیه السّلام ـ قال: ما وقف احد تبلک الجبال – مشیرا الی المواقف الشریفه من مکه و نواحیها – الّا استجیب له.(بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۲۶۱)

امام رضا ـ علیه السّلام ـ در حالیکه اشاره به مکه و اطراف آن می‌کرد فرمود: هر کس در آن کوهها توقف کند – و دعا کند – دعایش مستجاب می‌شود.

۲٫ عن الصادق ـ علیه السّلام ـ: ان لله تعالی بقاع یستجاب فیها الدعاء فتلک البقعه من تلک البقاع.(عده الداعی، ص ۵۷)

امام صادق ـ علیه السّلام ـ: خداوند مکانهایی دارد که در آنها دعا مستجاب است و حرم امام حسین از آن مکانها است.

زمان دعا

۱٫ عن الصادق ـ علیه السّلام ـ: یستجاب الدعاء فی اربعه مواطن، فی الوتر و بعد الفجر و بعد الظهر و بعد المغرب (کافی، ج ۲، ص ۴۷۷)

امام صادق ـ علیه السّلام ـ: دعا در چهار وقت به اجابت می‌رسد: آخر شب (قبل از اذان صبح)، بعد از اذان صبح، بعد از نماز ظهر و بعد از مغرب.

۲٫ عن ابی عبدالله قال: من تقدم فی الدعاء استجیب له اذا نزل به البلاء و قالت الملائکه صوت معروف ولم یحجب عن السماء و من لم یتقدم فی الدعاء لم یستجب له اذا نزل به البلاء و قالت الملائکه ان ذالصوت لا تعرفُه.(کافی، ج ۲، ص ۴۷۲)

کسی که قبل از بلا دعا کند هنگام بلا دعایش مستجاب می‌شود و ملائکه گویند صدای این شخص آشناست و دعا به آسمان می‌رود و کسی که قبل از بلا دعا نکند هنگام نزول بلا، دعایش مستجاب نمی‌شود و ملائکه گویند صدای این شخص را نمی‌شناسیم.

الهام شدن دعا

۱٫ قال ابوعبدالله: هل تعرفون طول البلاء من قصره، قلنا: لا، قال: اذا الهم احدکم الدعاء عند البلاء فاعلم ان البلاء قصیر.(کافی، ج ۲، ص ۴۷۱).

امام صادق ـ علیه السّلام ـ: آیا بلای طولانی مدت را از بلای کوتاه مدت تشخیص می‌دهید؟ گفتیم: نه، فرمود: وقتی هنگام دعا بر کسی الهام شد دعا کند، بداند که بلا کوتاه مدت است.

۲٫ قال ابوالحسن موسی ـ علیه السّلام ـ: ما من بلاء ینزل علی عبد مؤمن فیلهمه الله – عزوجل – الدعاء الاکان کشف ذلک البلاء و شیکا و ما من بلاء ینزل علی عبد مؤمن فیمسک عن الدعاء الا کان ذلک البلاء طویلا.(کافی، ج ۲، ص ۴۷۱).

امام کاظم ـ علیه السّلام ـ: وقتی بر مؤمنی بلا نازل می‌شود و بعد خداوند دعا کردن را بر او الهام می‌کند، نشان دهنده برطرف شدن بلاست و هنگامی که بلا بر مؤمن نازل شود و از دعا خودداری کند، نشانه طولانی بودن بلاست.

دعا برای دیگران

۱٫ عن ابی عبدالله ـ علیه السّلام ـ قال: دعاء المرء لاخیه بظهر الغیب یدر الرزق و یدفع المکروه.(کافی، ج ۲، ص ۵۰۷)

امام صادق ـ علیه السّلام ـ: پشت سر دیگران دعا کردن باعث جلب روزی و از بین رفتن ناگواریها می‌شود.

۲٫ قال ابوجعفر ـ علیه السّلام ـ: اسرع الدعا نجحا للاجابت، دعاء الاخ لاخیه بظهر الغیب یبدا بالدعاء لاخیه فیقول له ملک موکل به آمین ولک مثلاه.(کافی، ج ۲، ص ۵۰۷).

امام صادق: سریعترین دعا برای اجابت دعا برای برادر دینی است که هم دعا پشت سر او باشد و هم اول برای او دعا کند. در این صورت ملک موکل به این دعا آمین گوید و به دعا کننده گوید برای تو دو برابرش باد.

دعای دسته جمعی

۱٫ عن ابی عبدالله ـ علیه السّلام ـ: کان ابی اذا حزنه امر جمع النساء و الصبیان ثم دعا و امنوا.(کافی، ج ۲، ص ۴۸۷).

امام صادق ـ علیه السّلام ـ: پدرم وقتی از پیش‌آمدی محزون می‌شد، زنها و بچه‌ها را جمع می‌کرد سپس دعا می‌فرمود و آنان آمین می‌گفتند.

۲٫ عن ابی عبدالله قال: ما اجتمع اربعه رهط قط علی امر واحد فدعوا الله الاتفرقوا عن اجابه. (کافی، ج ۲، ص ۴۸۷).

امام صادق ـ علیه السّلام ـ: وقتی چهار نفر جمع شوند و در مورد یک چیز دعا کنند قبل از پراکنده شدن دعایشان مستجاب می‌شود.

اجابت همراه دعا

۱٫ عن علی ـ علیه السّلام ـ: ما کان الله لیفتح باب الدعاء و یغلق علیه باب الاجابه. (وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۲۷)

امام علی ـ علیه السّلام ـ: نمی‌شود که خداوند در دعا را باز کند اما در اجابت را ببندد.

۲٫ قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: ما فتح الله – عزوجل – لعبد باب مساله فخزن عنه باب الاجابه. (مستدرک الوسایل، ج ۵، ص ۱۶۱)

خداوند در دعا را بر بنده‌ای باز نمی‌کند. مگر اینکه در اجابت را باز کرده باشد.

درخواست همه حوائج

۱٫ فی الحدیث القدسی: یا موسی سلنی کل ما تحتاج الیه حتی علف شاتک و ملح عجینک.(بحارالانوار، ج ۹۰، ص ۳۰۳).

در حدیث قدسی آمده است خداوند فرمود: ای موسی هرچه احتیاج داری از من بخواه حتی علف گوسفندانت و نمک طعامت.

۲٫ سمعت ابا عبدالله یقول: علیکم بالدعاء فانکم لاتقربون بمثله ولا تترکوا صغیره لصغرها ان تدعوا بها انّ صاحب الصغار هو الصاحب الکبار. (کافی، ج ۲، ص ۴۶۷).

امام صادق ـ علیه السّلام ـ: دعا کنید چرا که هیچ چیز همچون دعا شما را به خدا نزدیک نمی‌کند طلب و حاجتهای کوچک را به خاطر کوچکیشان ترک نکنید چرا که برآورنده حاجتهای کوچک همان خداوند است که برآورنده حاجتهای بزرگ است.

کسانیکه دعایشان مستجاب می‌شود.

۱٫ عن ابی عبدالله ـ علیه السّلام ـ قال: کان ابی یقول: خمس دعوات لا یحجبن ان الرب تبارک و تعالی، دعوه الامام المقسط و دعوه المظلوم و دعوه الولد الصالح لوالدیه و دعوه الوالد الصالح لولده و دعوه المومن لاخیه بظهر الغیب. (کافی، ج ۲، ص ۵۰۹)

امام باقر ـ علیه السّلام ـ: دعای پنج نفر اجابت می‌شود؛ دعای پیشوای عادل، دعای مظلوم، دعای فرزند صالح در حق والدین، دعای پدر صالح در حق فرزند و دعای مومن پشت سر برادرش.

۲٫ اباعبدالله یقول: ثلاثه دعوتهم مستجابه: الحاج … و الغازی و المریض.(کافی، ج ۲، ص ۵۰۲)

امام صادق ـ علیه السّلام ـ: دعای سه تن مستجاب است؛ حاجی (حج گذار)، جنگجو(رزمنده)و مریض.

کسانی که کسانی که دعایشان مستجاب نمی‌شود

۱٫ عن ابی عبدالله قال: اربعه لا تستجاب لهم دعوه: رجل جالس فی بیته یقول:الهم ارزقنی …، رجل کانت له امراه فدعا علیها، و رجل کان له مال فافسده فیقول الهم ارزقنی و رجل کان له مال فادانه بغیر بینه.(کافی، ج ۲، ص ۵۱۱)

امام صادق ـ علیه السّلام ـ: چهار کس دعایشان مستجاب نمی‌شود؛ مردی که در خانه بنشیند و دعا کند خدایا روزی مرا برسان، مردی که زن داشته باشد و به ضررش دعا کند، و مردی که مالش را از بین ببرد و درخواست روزی کند، و مردی که مالی را قرض بدهد بدون شاهد.

موانع اجابت دعا

۱٫ عن اباجعفر ـ علیه السّلام ـ قال: ان العبد یسال الله الحاجه فیکون من شأنه قضاءها الی اجل قریب او إلی وقت بطیء فیذنب العبد ذنباً فیقول الله تعالی للملک لا تقض حاجته و احرمه ایاه فانه تعرض لسخطی و استوجب الحرمان منّی. (وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۱۴۴).

امام باقر ـ علیه السّلام ـ: گاهی بنده از خداوند حاجتی را درخواست می‌کند که شایسته استجابت است حال به زودی یا در مدت طولانی سپس این بنده گناهی را مرتکب می‌شود، خداوند به ملائکه می‌فرماید حاجتش را برآورده نکنید و او را محروم کنید چرا که باعث خشم من و محرومیت از فضل من شد. ۲٫ عن امیرالمومنین ـ علیه السّلام ـ قال: ان الله تبارک و تعالی اوحی الی المسیح عیسی بن مریم قل للملأ من بنی اسرئیل:… انی غیر مستجیب لاحد منکم دعوه ولاحد من خلقی قبله مظلمه. (مستدرک الوسائل ، ج ۵، ص ۲۷۱)

امیر المومنین فرمود: خداوند به عیسی وحی کرد که به بنی‌اسرائیل بگو: دعای کسی را که حق‌الناس بر عهده‌اش باشد اجابت نمی‌کند.

یقین به اجابت دعا

۱٫ عن ابی عبدالله ـ علیه السّلام ـ قال: اذا دعوه فظن ان حاجتک بالباب.(کافی، ج ۲، ص ۴۷۲)

امام صادق: وقتی دعا کردی فکر کن حاجتت برآورده شده.

۲٫ عن رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ قال: ادعوا الله و انتم موقنون بالاجابه.(وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۵۲)

رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ: دعا کنید در حالیکه یقین به اجابت دارید.

دعا با توجه قلبی

۱٫ اباعبدالله ـ علیه السّلام ـ یقول: لایستجیب دعاء بظهر قلب ساه فاذا دعوت فاقبل بقلبک ثم استیقن بالاجابه. (کافی، ج ۲، ص ۴۷۳).

امام صادق ـ علیه السّلام ـ: خداوند دعایی را که با قلب غافل خوانده شود اجابت نمی‌کند پس هنگام دعا با دل و جان به درگاه خدا روی آور پس یقین به اجابت داشته باش.

۲٫ ابی عبدالله ـ علیه السّلام ـ قال: قال امیرالمؤمنین لا یقبل الله – عزوجل – دعاء قلب لاه و کان علی ـ علیه السّلام ـ یقول: اذا دعا احدکم للمیت فلایدعو له و قلبه لاه عنه ولاکن لیجتهد له فی الدعاء.(کافی، ج ۲، ص ۴۷۳)

امام صادق ـ علیه السّلام ـ و امیرمومنان فرمود: خداوند دعای دل غافل و بی توجه را قبول نمی‌کند و آن حضرت می‌فرمود: وقتی که برای میتی دعا می‌کند در حالیکه بی‌توجه است دعا نکند و در حال توجه قلبی برای او دعا کند.

سلاح مومن

قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: الدعاء سلاح المومن و عمود الدین و نور السموات و الارض.(کافی، ج ۲، ص ۴۶۸).

رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ: دعاء سلاح مؤمن و ستون دین و نور آسمانها و زمین است.

قال النبی ـ صلّی الله علیه و آله ـ : الا ادلّکم علی سلاح ینجیکم من اعدائکم و یدرّ ارزاقکم، قالوا بلی، قال: تدعون ربکم باللیل و النهار فان سلاح المومن الدعاء.

پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: آیا می‌خواهید شما را راهنمایی کنم بر سلاحی که شما را از دشمنانتان نجات دهد و باعث جلب روزی شود. گفتند: بلی، فرمود: روز و شب دعا کنید چرا که سلاح مومن دعاست.

منبع :شهر دانایی