سیر خلقت نورانی حضرت زهرا سلام الله علیها

• خلقت نورانى حضرت زهرا سلام الله علیها
• خلقت جسمانى حضرت زهرا سلام الله علیها
• سیر خلقت نورانى حضرت زهرا سلام الله علیها
• حضرت زهرا سلام ‏اللَّه ‏علیها و اهل‏ بیت علت آفرینش هستى
• روشنى عالم از نور حضرت زهرا سلام الله علیها
• خلقت حضرت زهرا سلام الله علیها و شیعیان از سرشت یکسان
• تصویر حضرت زهرا سلام الله علیها در بهشت
• نامهاى گره‏گشا و توبه‏ ى حضرت آدم علیه السلام
• عرض ولایت حضرت زهرا سلام الله علیها بر موجودات

 

سیر خلقت نورانى حضرت زهرا سلام الله علیها

و در حدیثى از امام صادق علیه ‏السلام آمده است که: «جز خدا هیچ نبود، پس خداوند پنج نور را از جلال و عظمت خود آفرید و براى هر یک از آن انوار، اسمى از اسماى الهى بود. خدا «حمید» است و این اسم در محمد صلى اللَّه علیه و آله ظهور یافت. خدا «اعلى» است که در امیرالمؤمنین على علیه ‏السلام ظهور یافت. و براى خدا «اسماى حسنى» وجود دارد که نام حسن و حسین علیهماالسلام از آن اسماء مشتق است. و از اسم «فاطر» او، نام زهراى اطهر، فاطمه اشتقاق پیدا کرد پس وقتى که آن انوار را آفرید، این ها را در میثاق قرار داد، پس در طرف راست عرش جا گرفتند.

و خدا فرشتگان را از نور آفرید پس وقتى که فرشتگان به این انوار نظر کردند، امر و شأن این ها را بزرگ شمردند و تسبیح را (از آن ها) فراگرفتند و این مطابق با گفته‏ى فرشتگان است که در قرآن آمده است: به حقیقت ما (در انتظار اوامر الهى در تدبیر عالم) صف کشیده‏ایم. و به راستى ما تسبیح کننده‏ایم، و آن هنگام که آدم علیه ‏السلام را آفرید آدم به سوى این انوار از طرف راست عرش با دقت نظر نموده عرض کرد: اى صاحب اختیار من! آنان کیستند؟ خداى متعال در پاسخ فرمود: اى آدم! آن ها برگزیدگان من و خواص من هستند، این ها را از نور عظمت و بزرگى‏ ام آفریده‏ام و از اسم هاى خودم اسمى را براى این ها برگرفتم، پس عرض کرد: اى پروردگارم! به حقى که تو بر این ها دارى اسم هاى این ها را به من بیاموز، پس خداى متعال فرمود: اى آدم! این اسم ها نزد تو امانت باشد (که) سرّ و رازى از راز من است. غیر تو نباید بر آن آگاه شود جز به اذن من، عرض کرد: پروردگارم قبول کردم. خداوند پس از گرفتن این پیمان، اسم هاى آن ها را به آدم علیه ‏السلام تعلیم داد. و به فرشتگان عرضه کرد، هیچ کدام به آن ها عالم نبودند، پس در پاسخ قول خداى متعال که فرمود: مرا از نام هاى این ها خبر دهید اگر راست مى‏ گویید، عرض کردند: منزهى تو! براى ما علمى نیست جز آن چه به ما آموخته ‏اى. همانا تو عالم و داراى حکمتى. (آن گاه خداوند) فرمود: اى آدم! فرشتگان را به اسم هاى آن انوار خبر ده، پس وقتى که این ها را به اسماء خبر داد، فرشتگان دانستند که این مطلب (در نزد آدم) به امانت گذاشته شده و آدم به سبب آگاهى از آن، فضیلت و برترى یافته است. سپس امر به سجده‏ ى آدم علیه ‏السلام شدند؛ زیرا که سجده‏ى ملائکه، فضیلتى براى آدم و عبادت براى خداى متعال بود. چون که سجده ملائکه، سزاوار آدم بود»(۱)

حضرت زهرا سلام‏ اللَّه‏ علیها و اهل‏ بیت علت آفرینش هستى

رسول خدا فرمود: هنگامى که خداى تعالى حضرت آدم ابوالبشر را آفرید و از روح خود در او بدمید، آدم به جانب راست عرش نظر افکند، آن جا پنج شبح غرقه در نور به حال سجده و رکوع مشاهده کرد، عرض کرد: خدایا قبل از آفریدن من، کسى را از خاک خلق کرده ‏اى؟ خطاب آمد: نه، نیافریده‏ام. عرض کرد: پس این پنج شبح که آن ها را در هیئت و صورت همانند خود مى‏ بینم چه کسانى هستند؟

خداى تعالى فرمود: این پنج تن از نسل تو هستند، اگر آن ها نبودند، تو را نمى‏ آفریدم، نام هاى آنان را از اسامى خود مشتق کرده‏ام (و من خود آنان را نام گذارى کرده‏ام)، اگر این پنج تن نبودند، نه بهشت و دوزخ را مى‏ آفریدم و نه عرش و کرسى را، نه آسمان و زمین را خلق مى‏ کردم و نه فرشتگان و انس و جن را.

منم محمود و این محمد است، منم عالى و این على است، منم فاطر و این فاطمه است، منم احسان و این حسن است، و منم محسن و این حسین است. به عزتم سوگند، هر بشرى اگر به مقدار ذره‏ ى بسیار کوچکى کینه و دشمنى هر یک از آنان را در دل داشته باشد، او را در آتش دوزخ مى‏ افکنم… یا آدم، این پنج تن، برگزیدگان من هستند و نجات و هلاک هرکس وابسته به حب و بغضى است که نسبت به آنان دارد. یا آدم، هر وقت از من حاجتى مى‏ خواهى، به آنان توسل کن.

ابوهریره مى‏ گوید، پیامبر اکرم در ادامه‏ ى سخن فرمود: ما پنج تن کشتى نجاتیم، هرکس با ما باشد، نجات یابد، و هرکس که از ما روگردان شود هلاک گردد. پس هرکس حاجتى از خدا مى‏ خواهد پس به وسیله‏ ى ما اهل‏ بیت از حضرت حق تبارک و تعالى مسئلت نماید».

حقیقت آنست که پنج تن مقدّس رمز خلقتند: «یا أحمَدُ! لَو لاکَ لَما خَلَقتُ الأفلاکَ، وَ لَو لا عَلِىُّ لَما خَلَقتُکَ، وَ لَو لا فاطِمَهُ لَماخَلقُتُکما».(۲) / اى احمد! اگر تو نبودى آسمان و زمین نمى‏ آفریدم و اگر على نبود تو را نمى‏ آفریدم و اگر فاطمه نبود شما را نمى‏ آفریدم. (یعنى شمایان رمز خلقتید)

فاطمه حوریّه‏اى بود که چند صباحى لباس آدمیان دربرنمود:(۳)

روشنى عالم از نور حضرت زهرا سلام الله علیها

ابن‏ مسعود نقل مى ‏کند که، دیدم على بن ابى‏ طالب علیه ‏السلام را که مشغول نماز است و در رکوع و سجودش مى‏ گوید: «اللهم بحق محمد صلى اللَّه علیه و آله و سلم عبدک، اغفر للخاطئین من شیعتى» / پروردگارا، به حق بنده‏ ى مقربت محمد صلى اللَّه علیه و آله و سلم خطاکاران از شیعیان مرا ببخش.

از نزد او خارج شدم و به محضر رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم شرفیاب شدم. ایشان را در حال نماز یافتم. دیدم که رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم در نماز خود مى‏ گوید: «اللهم بحق على علیه ‏السلام عبدک اغفر للخاطئین من امتى» / خداوندا، خطاکاران از امت مرا، به حق على علیه ‏السلام بنده‏ ى مقربت ببخش.

از آن چه دیده بودم، در من وحشت و تردید بزرگى ایجاد شد. وقتى نماز رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم به پایان رسید، خطاب به من فرمودند: اى پسر مسعود، آیا کافر شدى بعد از آن که ایمان آورده بودى؟

عرض کردم، ابداً چنین نیست یا رسول‏ اللَّه، بلکه دیدم على علیه‏ السلام را که خداوند را به حق شما طلب مى‏ کرد و شما را دیدم که خدا را به حق على علیه‏ السلام مى‏ خواندید. پس تردید کردم که کدامیک از شما نزد خداى عزوجل برترید.

پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم فرمودند: اى پسر مسعود، بنشین. پس من در مقابل، رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم نشستم.

آن حضرت فرمودند: «ان اللَّه خلقنى و علیاً من نور قدرته قبل ان یخلق الخلق بالفى عام اذ لا تسبیح و لاتقدیس.» خداوند من و على علیه ‏السلام را از نور عظمت و بزرگى خود خلق کرد: هزار سال قبل از آن که سایر خلائق را بیافریند. زمانى که هیچ تسبیح و تقدیسى وجود نداشت.

«ففتق نورى، فخلق منه السموات و الارضین و انا و اللَّه اجل من السماوات و الارضین.» پس نور مرا شکافت و از نور من آسمان ها و زمین را آفرید به خداى تبارک و تعالى قسم که من از آسمان ها و زمین برترم.

«وفتق نور على بن ابى‏ طالب علیه ‏السلام فخلق منه العرش و الکرسى و على بن ابى‏ طالب علیه ‏السلام و اللَّه افضل من العرش و الکرسى» و چون نور على علیه ‏السلام را منتشر ساخت عرش و کرسى از نور او خلق گردید؛ به پروردگار قسم که على علیه ‏السلام از عرش و کرسى افضل است.

«و فتق نور الحسن علیه‏ السلام فخلق منه اللوح و القلم و الحسن علیه ‏السلام و اللَّه افضل من اللوح و القلم». سپس نور حسن علیه ‏السلام] را باز کرد و لوح و قلم از نور حسن علیه ‏السلام به وجود آمد و به خدا قسم که حسن علیه ‏السلام از لوح و قلم نیز برتر است.

«وفتق نور الحسین علیه ‏السلام فخلق منه الجنان و الحور العین و الحسین علیه ‏السلام و اللَّه افضل من الحور العین.» و چون هستى را از نور حسین علیه ‏السلام معطر کرد، بهشت و حوریان زیباروى از نور او پدیدار گشتند؛ واللَّه حسین از حورالعین برتر است.

«ثم اظلمت المشارق و المغارب فشکت الملائکه الى اللَّه تعالى ان یکشف عنهم تلک الظلمه فتکلم اللَّه جل جلاله کلمه فخلق منها روحا ثم تکلم بکلمه فخلق من تلک الکلمه نورا فاضاف النور الى تلک الروح و اقامها مقام العرش فزهرت المشارق و المغارب فهى فاطمه الزهراء علیهاالسلام و لذلک سمیت الزهراء لان نورها زهرت به السماوات.» سپس همه ‏ى هستى از شرق تا به غرب تاریک ماند. ملائکه بر پروردگار از آن همه تاریکى و ظلمت شکایت کردند و خواستند که پروردگار تاریکى را از ایشان برطرف کند. پروردگار در اجابت خواسته‏ى آنان کلمه‏اى فرمود، از آن کلمه روحى خلق گردید، سپس کلمه‏اى دیگر فرمود و از آن کلمه نورى خلق شد پس آن نور را به آن روح اضافه کرد و آن را در بلندترین مکان عرش قرار داد. همه‏ ى عالم از شرق تا به غرب نورانى شد. آن روح آمیخته به نور خلق شده از لطف پروردگار کسى نیست، جز فاطمه زهرا علیهاالسلام و به همین دلیل او را زهرا علیهاالسلام نامیدند زیرا نورش آسمان ها را روشن ساخت.

در ادامه‏ ى این روایت زیبا پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم مى ‏فرمایند: «یابن مسعود اذا کان یوم القیامه یقول اللَّه جل جلاله لى و لعلى ادخلا الجنه من شئتما و ادخلا النار من شئتما و ذلک قوله تعالى (القیا فى جهنم کل کفار عنید) فالکافر من جحد نبوتى و العنید من جحد بولایه على بن ابى‏ طالب علیه ‏السلام و عترته و الجنه لشیعته و لمحبیه.»

اى پسر مسعود، چون روز قیامت فرا رسد، پروردگار به من و على علیه ‏السلام مى‏ فرماید: هر کس را که مى‏ خواهید به بهشت داخل کنید و به جهنم بفرستید هر کس را که مى‏ خواهید. و این قول پروردگار در قرآن مجید است که (القیا فى جهنم کل کفار عنید).(۴)

هر کافر متکبر لجوج را به جهنم افکنید پس کافر کسى است که از نبوت من سرپیچى کند و عنید کسى است که از ولایت على بن ابى‏ طالب علیه ‏السلام و عترتش و محبت کردن به شیعیان و دوستانش سر باززند.(۵)

و در روایت دیگرى است که: خداوند نور پنج تن را از نور عظمتش آفرید، و آسمان و زمین را از نور پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و عرش و کرسى را از نور على علیه‏ السلام و لوح و قلم را از نور حسن علیه ‏السلام و حورالعین را از نور حسین علیه ‏السلام آفرید. مشرق و مغرب عالم در ظلمت و تاریکى بود. فرشتگان از این ظلمت به خدا شکایت کردند و خدا را به این انوار قسم دادند که ظلمت را بردارد. این بود که خداوند روح و نور فاطمه علیهاالسلام را آفرید، و مشرق و مغرب آفرینش روشن شد.

خلقت حضرت زهرا سلام الله علیها و شیعیان از سرشت یکسان

امام صادق علیه‏ السلام مى‏ فرمایند: «إن اللَّه خلق محمداً من طینه من جوهره تحت العرش، و إنه کان لطینته نضح فجبل طینه أمیرالمؤمنین علیه ‏السلام من نضح طینه رسول‏ اللَّه صلى اللَّه علیه و آله و سلم، و کان لطینه أمیرالمؤمنین علیه‏ السلام نضح فجبل طینتنا من فضل طینه أمیرالمؤمنین علیه‏ السلام، و کانت لطینتنا نضح فجبل طینه شیعتنا من نضح طینتنا، فقلوبهم تحن إلینا، و قلوبنا تعطف علیهم تعطف الوالد على الولد و نحن خیر لهم و هم خیر لنا، و رسول‏ اللَّه صلى اللَّه علیه و آله و سلم لنا خیر و نحن له خیر». (بصائر الدرجات ص ۱۴، بحارالانوار ۲۵/ ۸)

یعنى: «خداوند محمد را از طینت و سرشتى که از گوهرى در زیر عرش بود خلق فرمود، و طینت محمد را تراوشى بود که خداوند طینت امیرالمؤمنین را از همان تراوش طینت رسول خدا خلق نمود. و طینت امیرالمؤمنین را از نیز تراوشى بود که خداوند طینت ما را از باقیمانده‏ ى طینت امیرالمؤمنین خلق کرد، و براى طینت ما نیز تراوشى بوده که خداوند شیعیان ما را از همان تراوش طینت ما خلق فرموده است. دل هاى شیعیان ما مشتاق ما هستند و دل هاى ما نیز – به مانند مهربانى و شفقت پدر به فرزند – به آنان توجه دارد. ما براى شیعیان مان بهترین‏ ها هستیم و شیعیان ما براى ما بهترین‏ ها هستند، رسول خدا نیز براى ما بهترین است و ما هم براى او بهترین‏ ها هستیم».

تصویر حضرت زهرا سلام الله علیها در بهشت

«آدم و حوا در کنار هم نشسته بودند که جبرئیل به نزدشان آمد و آنان را همراه خود به داخل قصرى از طلا برد، در آن جا تختى از یاقوت قرمز بود و بالاى آن تخت قبه‏اى بود نورافشان، و در میان آن قبه چهره‏اى غرقه در نور، که تاجى بر سر نهاده و دو گوشوار از لؤلؤ در گوشش، و گردن‏ بندى از نور بر گردنش آویخته بود. هر دو از نورانیت حیرت‏ انگیز آن تمثال در شگفت شدند به حدى که حضرت آدم زیبائى همسرش حوا را فراموش نمود (زیرا شاهد یک زیبائى بى‏ سابقه و حسن بى‏ نظیرى بود)، لذا روى به جبرئیل کرد و پرسید این صورت کیست؟

جبرئیل گفت: این فاطمه است، و آن تاجش احمد نما، گردن‏ بندش حیدر نما و دو گوشوارش نشانگر حسن و حسین اوست. آن گاه حضرت آدم سر خویش را به سوى قبه نور بلند کرد، و در آن جا این پنج اسم را با خط نور نوشته دید: من محمودم و این محمد است، من اعلى هستم و این على است، من فاطرم و این فاطمه است، من محسنم و این حسن است، و احسان از من است و این حسین است.

نام هاى گره‏ گشا و توبه‏ ى حضرت آدم علیه السلام

وقتى اسامى پنج تن مقدس را جبرئیل براى حضرت آدم قرائت کرد، جبرئیل گفت: یا آدم، این نام ها را به خاطر بسپار که بعدها یقیناً به آن ها نیازمند مى‏ شوى، و آن اسماء مشکل‏ گشاى تو خواهند بود. بعد از آن که حضرت آدم مرتکب آن ترک اولى شد و در نتیجه بر زمین فرود آمد، بعد از ۳۰۰ سال اشک ریختن (به یاد آن نام هاى مقدس افتاد) و با آن اسماء مبارک دعائى ترتیب داد و به پیشگاه خداى متعال چنین معروض داشت: پروردگارا به حق محمد، على، فاطمه، حسن و حسین، یا محمود، یا اعلى، و یا محسن، یا فاطر از خطاى من درگذر و توبه مرا قبول فرما. در آن هنگام از جانب خداى تعالى خطاب آمد که یا آدم اگر (در آن حال دعا) درخواست مى ‏کردى که گناهان همه‏ ى فرزندانت را بیامرزم هر آینه همه‏ ى آنان را مى‏ بخشیدم».

عرض ولایت حضرت زهرا سلام الله علیها بر موجودات

در ضمن حدیث معراج آمده است که خداوند فرمود: اى محمد، من، تو و على و فاطمه و حسن و حسین و امامان از فرزندان حسین را از نور خودم آفریدم و ولایت شما را بر اهل آسمان ها و زمین عرضه کردم، هر کس آن را پذیرفت در نزد من از مؤمنین به حساب آمد و هرکس آن را منکر شد، در نزد من از گمراهان (از ستمگران. خ – ل) محسوب شد، اى محمد! اگر بنده‏اى از بندگان من آن قدر مرا بپرستد و عبادت کند که از کار افتد و از لاغرى و ناتوانى به سان مشک خشکیده و فرسوده‏اى شود و بعد به هنگام ورود بر من منکر ولایت شما باشد او را نخواهم آمرزید تا این که اقرار به ولایت شما نماید.

اى محمد، آیا دوست دارى آنان را ببینى؟ گفتم: آرى، پروردگارا! فرمود: نگاه کن، من به طرف راست عرش نگریستم، و اسم خود را دیدم و اسم على و فاطمه و حسن و حسین و على و محمد و جعفر و موسى و على و محمد و على و حسن را و اسم مهدى را در وسط آن به گونه‏اى دیدم که گویا ستاره‏اى درخشان است.

فرمود: اى محمد! اینان حجت‏ هاى من بر آفریدگانم مى‏ باشند و این آن کسى است که از فرزندان تو، به شمشیر قیام مى‏ کند و از دشمنانم انتقام مى‏ گیرد.(۶)

پی نوشت

(۱). تفسیر فرات، ص ۱۱، ط نجف.
(۲). میرجهانى: (ال) جُنّه العاصمه، ص ۱۴۸ (به نقل از کشف الآلى صالح بن عبدالوهّاب بن عرندس) (و) مرندى: ملتقى البحرین، ص ۱۴ (و) مستنبط: القطره ج ۱: ص ۱۶۴ (و) قمى: سفینهالبحار، ماده «خلق» (و) نمازى: مستدرک سفینهالبحار، ج ۳: ص ۳۳۴ (حدیث قدسى) شاید در نظر نخست این روایت احتیاج به تأمّل داشته باشد؛ امّا با اندکى دقّت، لطافت تعبیر به کار رفته در آن اشکار مى‏ گردد. همچنان که مى‏ دانید کنیه‏ ى حضرت زهرا علیهاالسّلام «امّ‏ابیها» است. در سبب مکّنا شدن حضرتش به این کنیه با مدد از روایتى که از امام باقر علیه ‏السلام نقل شده است – و ما آن را در سطور بالا ذکر نمودیم – که حضرت فرمودند ریشه درخت نبوّت زهراى اطهر است و یا روایتى که ذهبى در کتاب میزان الاعتدال (ج ۱:ص ۲۳۴) از رسول خدا نقل مى‏ کند که حضرت مى‏ فرمایند: «أنَا شَجَرَهٌ، وَ فاطِمَهُ أصلُها، وَ عَلِىُّ لِقاحهُا، وَ الحَسَنُ وَ الحُسَینُ ثَمَرُها» (یعنى من درخت، فاطمه ریشه آن، على لقاح آن، و حسن و حسین میوه‏ ى آن هستند) آشکار مى‏ گردد که خلقت پیامبر، على، حسن و حسین علیهم ‏السّلام در عالم انوار بسته به خلقت حضرت زهرا علیهاالسّلام بوده است. فَافهَم فَإنَّهُ دَقِیقٌ جِدّاً.
(۳). خطیب بغدادى: تاریخ بغداد، ج ۵: ص ۸۶٫
(۴). سوره ق، آیه ‏ى ۲۴٫
(۵). بحارالانوار، ج ۴۰، ص ۴۳٫
(۶). تأویل الایات ۱/ ۹۸٫

منابع

سایت صدا و سیما