جهت چاپ PRINT و یا دریافت به صورت PDF این مطلب کلیک کنید

پرسش: چرا موقعی که شیعیان، نام امامان خود را می برند به جای رضی الله عنهم از سلام الله علیهم یا از صلوات الله علیهم استفاده می کنند. در صورتی که بر طبق آیه شریفه (إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً)؛ خداوند و فرشتگانش به روان پاک پیغمبر درود می فرستند، ای اهل ایمان، شما هم بر او درود فرستاده و سلام گویید و تسلیم فرمان او شوید[۱] .
بنابراین سلام و صلوات مخصوص نبی گرامی(صلی الله علیه وآله)اسلام است و شیعیان بر خلاف نص صریح قرآن، عمل می کنند. آیا این کار هم بدعت و هم غلو نیست؟
پاسخ: شیعیان نیز معتقدند که عملی برخلاف نص قرآن مجید نباید انجام شود. اما مطالب سؤال فوق به دلیل زیر بدعت و غلو نمی باشد.
اولا آیه مورد اشاره فقط سلام و صلوات فرستادن بر رسول الله را امر نموده و هرگز از سلام و صلوات فرستادن بر دیگران ممانعت ننموده است. مثلا در آیه ۱۵۷ بقره (الَّذِینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِیبَهٌ قالُوا إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَهٌ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ) خداوند صلوات را بر بندگان زیادی که شامل این آیه شوند نثار می کند، بلکه بر اساس آیه ۴۲ احزاب (هُوَ الَّذِی یُصَلِّی عَلَیْکُمْ وَمَلائِکَتُهُ لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ وَ کانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً)، این درباره صلوات و در مورد سلام نیز، نه تنها منتفی نیست بلکه آیات قرآن آن را تشویق می کند.
(وَإِذا جاءَکَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِآیاتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ) (انعام ـ ۵۴)
ملائکه بر مؤمنان سلام می کنند، رعد آیه ۲۴؛ و تحیت مؤمنان در بهشت به یکدیگر سلام است، ابراهیم ـ ۲۳٫

تا اینجا مربوط به عامه اهل ایمان است که درود و سلام بر آن ها منعی ندارد. اما در مورد اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه وآله) به دلائل زیادی که به برخی از آن ها اشاره می شود از فضیلت بیشتری برخوردار است.
خداوند در سوره صافات می فرماید: (سَلامٌ عَلَی آلِ یاسِینَ)[۲]  و یا در همین سوره، مرتب بر سایر انبیای عظام سلام می فرستد: (سَلامٌ عَلَی الْمُرسَلِینَ)[۳] ، (سَلامٌ عَلَی نُوحِ فِی الْعَالَمِینَ)[۴] ، (سَلامٌ عَلَی إبْراهِیمَ)[۵] ، (سَلامٌ عَلَی مُوسَی وَ هَارُونَ)[۶] ، واضح است که در این آیات، نوح، ابراهیم، موسی و هارون جملگی پیامبران الهی هستند و بر آن ها سلام گفته است. اما (یاسین) یکی از نام های حضرت ختمی مرتبت است و سلام بر آل او یعنی سلام بر اهلبیت و اولاد او. بنابراین چون در هیچ جای قرآن بر اولاد سایر پیامبران به جز اولاد حضرت محمد مصطفی(صلی الله علیه وآله) سلام نشده است، پس (سَلامٌ عَلَی آلِ یاسِینَ)یعنی سلام بر اولاد خاتم الانبیا. مخصوصاً در قران مجید و به منظور روشنگری بیشتر امت، پنج نام از دوازده نام مبارک پیغمبر را آورده است که عبارتند از: (نون، یس، محمد، احمد و عبدالله).
از نظر علمای شیعه، مراد از آل یاسین یقیناً آل محمد می باشد. بسیاری از علمای اهل سنت نیز این گونه برداشت نموده اند. مثلاً ابن حجر در صواعق محرقه از ابن عباس و جمعی دیگر از مفسرین نقل می کند که: «مراد از آل یاسین، آل محمد[۷]  می باشد». این تفسیر را امام فخر رازی در جلد هفتم تفسیر کبیرش، نقاش از کلبی در باب دوم و نیز سید ابی بکر شهاب الدین علوی در باب اول کتاب «رشفه الصادی من بحر فضائل بنی النبی الهادی» بیان کرده است. مهمتر از این مطالب آن چیزی است که امام فخر رازی

ذکر کرده است «اهل بیت آن حضرت در پنج چیز با آن حضرت برابری می کنند:
۱٫ در سلام؛ که خدای متعال فرموده است: سلام بر پیغمبر بزرگوار و نیز بر آل یاسین (یعنی سلام بر آل محمد).
۲٫ درصلوات برآن حضرت؛ که درتشهدنماز،براهل بیت اوصلوات فرستاده می شود.
۳٫ در طهارت؛ که خدای متعال فرموده است: طه. یعنی ای طاهر و آیه تطهیر را نازل کرده است.
۴٫ در تحریم صدقه؛ که بر پیغمبر و بر اهل پیغمبر صدقه حرام است.
۵٫ در محبت؛ که خدای متعال فرموده است: بگو اگر شما خدا را دوست می دارید، مرا متابعت کنید تا خدا شما را دوست بدارد. درباره اهل بیت آن حضرت فرموده است: ای محمد؛ به آن ها (امت) بگو: من از شما بجز دوستی ذوالقربی و اهل بیتم اجر و مزدی نمی خواهم».[۸] .
بخاری و مسلم در صحیح خود آورده اند که پیغمبر فرمود: «بین من و اهل بیت من در صلوات جدایی نیندازید» به طوری که وقتی آیه شریفه (إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً) بر پیغمبر نازل گردید از ایشان سؤال شد: یا رسول الله؛ چگونه بر شما صلوات بفرستیم؟ حضرت در پاسخ فرمود: «اللهم صل علی محمد و آل محمد». امام فخر رازی نیز در جلد ششم تفسیر کبیر پاسخ ایشان را چنین نقل می کند: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ وَ عَلَی آلِ إِبْرَاهِیمَ وَ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد کَما بَارَکْتَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ وَ عَلَی آلِ إِبْرَاهِیمَ إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ». ابن حجر، دنباله این پرسش را چنین روایت می کند که پیغمبر فرمود: «صلوات بریده و بترا بر من نفرستید»[۹]  و ادامه داد که صلوات بترا مثل

«اللهم صل علی محمد» می باشد که تکمیل شده آن باید به صورت «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد» باشد. حتی سید ابی بکر شهاب الدین علوی، از علمای اهل تسنن در باب دوم از کتاب «رشفه الصادی من بحر فضائل بنی النّبی الهادی»، صلوات بر محمد و آل محمد را در تشهد نماز واجب شمرده است.[۱۰]  شافعی و دیگران بر این عقیده اند و در شعر معروف خود به آن اشاره کرده است:

یا أهل بیت رسول الله حبّکم
فرض من الله فی القرآن أنزله

کفاکم من عظیم القدر أنّکم
من لَمْ یُصلّ علیکُم لا صَلاهَ لَهُ

ای اهل بیت رسول الله دوستی شما را خداوند در قرآن واجب نموده است. در بزرگی و مقام شما همین بس که هر کس بر شما (آل محمد) صلوات نفرستد نمازش قبول نمی شود.
یادآوری این نکته ضروری است که خود اهل سنت نیز بین علی(علیه السلام) و سایر خلفا فرق می گذارند ونوعاً درباره ایشان کرم الله وجهه یا علیه السلام (نظیر فصول المهمّه) می گویند وبه نظرمی رسدکه رضی الله عنه رانسبت به ایشان روانمی دانند.زیراموجب این گمان می شود که ایشان با دیگران برابر است و حال آن که خود می فهمند که وجداناً این طور نیست.
خوب سلام و صلوات بر ائمه هدی(علیهم السلام) بدعت است! اما آیا حذف «حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَلِ» در زمان خلیفه دوم سنت نیست؟ آیا تحریم متعه حج و متعه نساء در زمان او سنت نیست؟ آیا خواندن نوافل ماه مبارک رمضان بصورت جماعت سنت نیست؟ در حالی که در زمان پیامبر خدا(صلی الله علیه وآله) و زمان خلافت ابوبکر و اوایل خلافت خلیفه دوم، «حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَلِ» در اذان گفته می شد، متعه حج و متعه نساء مورد عمل واقع می شد و نوافل فرادی خوانده می شد، و او به اجتهاد خود این تغییرات را ایجاد کرد، این ها بدعت و خروج از سنت است یا سلام کردن مؤمنان به یکدیگر و سلام آن ها بر فرزندان پیامبر خدا(صلی الله علیه وآله)؟

منابع :

کتاب شهابی در شب