جهت چاپ PRINT و یا دریافت به صورت PDF این مطلب کلیک کنید

ماموریت موفق عباسى براى نبرد با صاحب الزنج – سال ۲۵۸ هجرى قمرى / ۱ ربیع الاول

على بن محمد، معروف به “صاحب الزنج” که به روایتى از پیروان فرقه خوارج بود، در سال ۲۵۵ قمرى، آشوب هایى را در جنوب عراق رهبرى کرد و به تدریج، افرادى را به خود وابسته نمود و آنان را براى آشوب، غارت و کشتار آماده کرد و داعیان خویش را به سایر مناطق جنوبى عراق و بخش هایى از جنوب غربى ایران گسیل داشت، تا مردم را بر ضد عباسیان شورانیده و با بیرون کردن عامل حکومت و سپاهیان خلیفه، اقدام به چپاول و کشتار کنند. آنان، شهر بزرگ بصره را در پى هجومى سخت و شکننده، تصرف نمودند و در این راه، تعداد زیادى از سپاهیان دو طرف و مردم شهر کشته و زخمى گردیدند.

صاحب الزنج و سپاهیان او، پس از تصرف بصره، دارایى‏ هاى اهالى این شهر را غارت کرده و به بندرگاه و لنگرهاى بصره نیز آسیب کلى رسانیدند و تمام قایق ‏ها و کشتى ‏ها را به همراه محموله و کالاهایشان به تاراج بردند.

پس از بصره، شهرهاى عبادان (آبادان)، اهواز و ابله را نیز تصرف کردند و در این میان، وحشت و اضطراب عظیمى در مردم ایجاد نموده و خلافت عباسیان را با خطرى بزرگ، مواجه کردند.

در اول ربیع الاول سال ۲۵۸ قمرى، معتمد بالله (پانزدهمین خلیفه عباسى) برادر خود، “موفق بالله عباسى” را به همراه “مفلح ترکى” به نبرد صاحب الزنج اعزام کرد.

مفلح، که فرماندهى جسور و جنگنده‏اى بى ‏باک و ترک نژاد بود و در بسیارى از آشوب ‏ها و قیام ‏هاى مردمى بر ضد خلافت عباسى، نقش سرکوب گر را بر عهده داشت و معترضان را با بى ‏رحمى تمام نابود مى ‏کرد، در نبرد با صاحب الزنج نیز فرماندهى لشکر موفق عباسى را بر عهده داشت.

ولیکن در این نبرد سخت و سهمگین، پیروزى با سپاهیان صاحب الزنج بود و مفلح به همراه تعداد زیادى از یاران موفق عباسى کشته شدند. تاریخ کشته شدن مفلح، هیجده جمادی الاول سال ۲۵۸ قمرى است. موفق عباسى که توان رویارویى با صاحب الزنج را از دست داده بود، به ناچار عقب نشینى کرد.(۱)

شرح ماجراى صاحب الزنج را در کتاب “ماه صفر” از سلسله روز شمار تاریخ اسلام، صفحه ۵۳ بیان کردیم و بدین جهت خوانندگان ارجمند را جهت کسب اطلاع و آگاهى بیشتر به آن ارجاع مى ‏دهیم.

پی نوشت

(۱). مروج الذهب، ج ۴، ص ۱۹۹؛ وقایع الایام، ص ۲۰۲٫