ابن عربى وخلافت بلافصل ابوبکر علیه اللعنه !!!

محى الّدین عربى در شش مورد از فتوحات حدیث «لو کنت متّخذا خلیلاً لاتخذت ابا بکر خلیلاً» را شاهد بر عظمت ابوبکر بلکه همتا یا تالى تلو پیامبر اکرم  صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم بودنش مى‏داند، بلکه از آن ضرورت خلافت بلافصل ابوبکر را ثابت مى‏کند.

در فتوحات مکّیّه مى‏گوید: «وورد فى الخبر لو کنت متخذا خلیلاً لاتخذت ابا بکر خلیلاً لکن صاحبکم خلیل اللّه‏. فانظر الى ما تحت هذا من المعنى اللطیف قال بعضهم.

وتخللت مسلک الروح منى

وبذا سمى الخلیل خلیلاً

وقال ما ثم الاّ أسماؤه ولیست سواه وما فیه دلائل علیه بل هى عینه، وقد تخللها المتخلق الکامل فهو الخلیل .[۱]

ونیز در فتوحات آورده است «…والمیم وجود العلم الذى بعث الیهم، والنقطه التى تلیه ابو بکر  رضى‏الله‏عنه، والنقطه التى تلى المیم الثانیه محمد  صلى‏الله‏علیه‏و‏سلم ».

«…فانه (ابوبکر) واقف مع صدقه، ومحمد  علیه‏السلام واقف مع الحق ».

«و لما لم یصح اجتماع الصادقین معا لذلک لم یقم ابوبکر فى حال النبى  صلى‏الله‏علیه‏و‏سلم وثبت مع صدقه.

فلو فقد النبىّ  صلى‏الله‏علیه‏و‏سلم فى ذلک الموطن وحضره ابوبکر لقام فى ذلک المقام الذى أقیم فیه رسول اللّه‏  صلى‏الله‏علیه‏و‏سلم… وهذا مقام ینتهى الیه…

والمقاله انّما لابى بکر  رضى‏الله‏عنه ویؤیدنا قول النبى  صلى‏الله‏علیه‏و‏سلم لو کنت متخذا خلیلاً لاتخذت ابا بکر خلیلاً…».[۲]

لازمه این سخن اینست که اگر رسول خدا نمى‏بود ابوبکر پیامبر مى‏بود، وچون پیامبر رحلت نمود ابوبکر بجاى وى به حق قرار گرفت چه اینکه مقامش این اقتضا را داشت.

تمام متن حدیثى که ابن عربى مکرر براى مقامات ابوبکر به آن استشهاد مى‏کند چنین است «…فقال رسول اللّه‏  صلى‏الله‏علیه‏و‏سلم : إنّ مِن أمنّ النّاس علیّ فی صحبته وماله أبا بکر، ولو کنت متّخذا خلیلاً غیر ربّی لاتخذتُ أبا بکر خلیلاً، ولکن أخوّه الإسلام ومودّته، لا یبقین فی المسجد بابٌ إلاّ سُدَّ إلاّ باب أبی بکر.».[۳]

در این حدیث شواهد جعل وساختگى فراوان است.

اول: – در این حدیث آمده است «إنّ مِن أمنّ النّاس علیّ … أبابکر»،

وحال که خدا مى‏فرماید: «یمنّون علیک أن أسلموا قل لا تمنّوا علیّ إسلامکم بل اللّه‏ یمنّ علیکم أن هداکم للإیمان إنْ کنتم صادقین».[۴]

دوم: – در جمله «لو کنت متّخذا خلیلاً» اولاً: علاوه بر اینکه لو براى امتناع است. خود ابن عربى در جاى دیگرى از فتوحات در ضمن همین حدیث آورده است «المخالله لا تصحّ الاّ بین اللّه‏ وبین عبده».[۵] ودر نقل دیگرى از ترمذی آمده که فرمود: «أبرأ إلى کلّ خلیل من خلّه، ولو کنت متخذا خلیلاً…».[۶]

وحال آنکه خدا مى‏فرماید: «ألأخلاء یومئذٍ بعضهم لبعضٍ عدوٌّ إلاّ المتقین*یا عباد لا خوف علیکم الیوم ولا أنتم تحزنون»،[۷] این آیات دلالت دارد که اهل تقوى خلیل یک دیگرند که مورد خطاب قرار مى‏گیرند: «لا خوف علیکم ولا أنتم تحزنون».

ثانیا: أحادیث زیادى در کتب صحاح اهل سنت نقل شده که جماعتى از صحابه خبر داده‏اند که آنان أخلاّء رسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلمبوده‏اند :

۱ – ورد فی صحیح البخاری، عن أبی ذر رضى‏الله‏عنه أنّه قال: «قال لی خلیلی.. قال: قلت: مَن خلیلُک؟ قال: النبیّ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم.»[۸]

۲ – وعنه فی صحیح مسلم أنّه قال: «إنّ خلیلی أبا القاسم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلمدعانی فأجبته.»،[۹]

۳ – وفی سنن ابن ماجه عنه أیضا أنّه «قال: إنّ خلیلی أوصانی أنْ أسمع وأطیع»،[۱۰]

۴ – وفی سنن الدارمی عنه أیضا: «قال: إنّی سمعت خلیلی أبا القاسم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم یقول: ما مِن عبدٍ یسجد للّه‏ سجده إلاّ رفعه اللّه‏ بها درجه وحطّ عنه بها خطیئه.».[۱۱]

۵ ـ ورد فی سنن ابن ماجه، عن میمونه أمّ المؤمنین أنّها «قالت: بلى، إنّی سمعت نبیّی وخلیلی صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم یقول:…».[۱۲]

۶ ـ وورد فی صحیح مسلم، عن أبی هریره أنّه قال: «سمعتُ خلیلی صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم یقول: تبلغ الحلیه من المؤمن حیث مبلغ الوضوء»،[۱۳]

۷ – وفیه عنه أیضا: «قوموا قوموا، صدق خلیلی»،[۱۴]

۸ – وفیه عنه أیضا: «رأیت خلیلی صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم یسجد فیها»،[۱۵]

۹ – وفیه وفی سنن الدارمی عنه أیضا: «أوصانی خلیلی صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلمبثلاث لست بتارکهنّ»،[۱۶]

۱۰ – وفی سنن أبی داود عنه أیضا: «سمعتُ خلیلی أبوالقاسم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم یقول: إنّ اللّه‏ یبعث…».[۱۷]

۱۱ ـ فی سنن ابن ماجه، عن أبی الدرداء: «قال: أوصانی خلیلی صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم أن لا تُشرک باللّه‏ شیئا…».[۱۸]

۱۲ ـ وفی سنن الترمذی، عن أهبان بن صیغی الغفاری أنّه قال لعلیّ بن أبی طالب علیه‏السلام: «إنّ خلیلی وابن عمّک…».[۱۹]

از متن این احادیث استفاد مى‏شود :

أولاً: خلّه بین پیامبر وگروهى از صحابه وجود داشته .

ثانیا: این خلّه بین پیامبر وابوبکر نبوده بله خلیل آن حضرت أبوذرّ، وأمّ المؤمنین میمونه، وأبو هریره، وأبو الدرداء، و…،بوده‏اند.

رابعا: خود ابن عربى در خطبه کتابش فتوحات خود را خلیل حضرت عیسى معرفى مى‏کند ومى گوید:  «فالتفت السید الاعلى والمورد العذب الاحلى والنورالاکشف الاجلى فرآنى و راء الختم (حضرت عیسى  علیه‏السلام) لاشتراک بینى و بینه فى‏الحکم فقال له السید هذا عدیلک و ابنک و خلیلک انصب له منبر الطرفاء بین یدىّ…[۲۰]

سوم: – این حدیث مشتمل عبارت «لا یبقینّ فی المسجد بابٌ إلاّ سُدَّ إلاّ باب أبی بکر». است که مسلم است براى مقابله باحدیث متواتر «وسدَّ الأبواب إلاّ باب علیّ»، ساخته شده است .

ابن عربى با استناد به چنین روایت ساختگى فضائلى را براى ابو بکر ادعا مى‏کند که هیچ سنّى چنین ادعائى ندارد.

---

[۱]. فتوحات مکیه ج۴ ص۴۰۴٫

[۲]. فتوحات مکیه ج۱ ص۱۱۰، باب معرفه اسرار بسم اللّه‏ الرحمان الرحیم .

[۳] ـ البخاری: ج ۳ / ص ۶۲ / کتاب فضائل أصحاب النبی صلى‏الله‏علیه‏و‏سلم / باب ۳۲ / قول النبی صلى‏الله‏علیه‏و‏سلم: سدّوا الأبواب…

[۴] ـ سوره الحجرات: ۱۷٫

[۵]. فتوحات مکیه ج۲ ص۲۲٫

[۶] ـ سنن الترمذی / ج ۵ / ص ۵۶۶ / ح ۳۶۵۵ / کتاب المناقب/ باب ۱۴ / مناقب أبی بکر.

[۷] ـ سوره الزخرف: ۶۷ و۶۸٫

[۸] ـ البخاری/ ج ۱ / ص ۵۹۷ / ح ۱۳۱۵ / کتاب الزکاه/ باب ۸۸۷٫

[۹] ـ مسلم/ ج ۲ / ص ۳۵۸ / ح ۳۴ / کتاب الزکاه / باب ۱۰ / فی الکنّازین.

[۱۰] ـ مسلم/ ج ۴ / ص ۱۱۵ / ح ۳۶ / کتاب الإعاره/ باب وجوب طاعه الأمراء. وسنن ابن ماجه/ ج ۲ / ص ۹۵۵ / ح ۲۸۲۶ / کتاب الجهاد/ باب ۳۹ / باب طاعه الإمام.

[۱۱] ـ سنن الدارمی/ ج ۱ / ص ۴۰۵ / ح ۱۴۱۶ / کتاب الصلاه/ باب ۱۵۷٫

[۱۲] ـ سنن ابن ماجه/ ج ۲ / ص ۸۰۵ / ح ۲۴۰۸ / کتاب الصدقات / باب ۱۰٫

[۱۳] ـ مسلم/ ج ۱ / ص ۲۷۸ / ح ۴۰ / کتاب  الطهاره/ باب ۱۳٫

[۱۴] ـ مسلم/ ج ۱ / ص ۱۶۶ / ح ۲۱۵ / کتاب الإیمان/ باب ۶: بیان الوسوسه فی الإیمان.

[۱۵] ـ مسلم/ ج ۲ / ص ۵۱ / ح ۱۱۱ / کتاب المساجد/ باب ۲۰: سجود التلاوه.

[۱۶] ـ مسلم/ ج ۲ / ص ۱۶۳ / ح ۸۵ / کتاب صلاه المسافرین/ باب ۱۳: استحباب صلاه الضحى، وسنن الدارمی/ ج ۱ / ص ۴۰۲ / ح ۱۴۵۴ / کتاب الصلاه/ باب ۱۵: صلاه الضحى، و ج ۲ / ص ۳۱ / ح ۱۷۵۴ / کتاب الصوم/ باب ۳۸: فی صوم ثلاثه أیّام فی کل شهر.

[۱۷] ـ سنن أبی داود/ ج ۴ / ص ۱۱۴ / ح ۴۳۰۸ / کتاب الملاحم / باب فی ذکر البصره.

[۱۸] ـ سنن ابن ماجه/ ج ۲ / ص ۱۳۳۹ / ح ۴۰۳۴ / کتاب الفتن / باب ۲۳ / الصبر على البلاء.

[۱۹] ـ سنن الترمذی/ ج ۴/ ص ۴۲۵/ ح ۲۲۰۳/ کتاب الفتن/ باب ۳۳: ما جاء فی اتخاذ سیف من خشب فی الفتنه، وسنن ابن ماجه/ ج ۲: ص ۱۳۰۹/ ح ۳۹۶۰/ کتاب الفتن/ باب ۱۰٫

[۲۰]. فتوحات مکیّه ج۱ ص۲ خطبه کتاب

نوشته : سید علیرضا حسینى