مسئله غیبت در تاریخ امتهاى پیشین
مسئله غیبت در تاریخ امتهاى پیشین
در تاریخ پیامبران الهى مواردى یافت میشود که پیامبر خدا به دلایلى از میان امت و قوم خود غایب شده است، و این مطلب یکى از وجوهى است که در توجیه غیبت امام زمان بیان شده است، چنانکه امام صادق (ع) در پاسخ این سؤال که وجه حکمت غیبت حضرت قائم(عج) چیست؟ فرمود: «وجه حکمت غیبت آن حضرت همان وجه حکمت غیبتهاى سایر حجتهاى خدا قبل از اوست.»(۱)
و در حدیث دیگرى آمده است که امام صادق (ع) به حنان بن سدیر فرمود: «مشیت خدا بر این استقرار یافته که سنتهاى پیامبران پیشین ـ علیهم السلام ـ را در مورد غیبت قائم ما جارى سازد، پس حاصل جمع مدت غیبتهاى آنان درباره او واقع خواهد شد.»(۲)
پیامبران که در احادیث به غیبت آنها استشهاد شده است، عبارتند از: ۱٫ حضرت یونس، ۲٫ حضرت یوسف، ۳٫ حضرت موسى، ۴٫ حضرت صالح. غیبت سه پیامبر نخست در قرآن کریم نیز آمده است.
عبداللهبنسنان میگوید: امام صادق (ع) فرمود: در مورد قائم(عج) سنتى از موسى (ع) واقع میشود. پرسیدم: آن سنت کدام است؟ فرمود: مخفى بودن ولادت، و غیبت از قومش.(۳)
محمدبنمسلم گوید: نزد امام باقر (ع) رفتم تا درباره قائم آل محمد ـ صلّى الله علیه و آله ـ از او سؤال کنم. قبل از آن که لب به سخن بگشایم، امام فرمود: در قائم آل محمد پنج شباهت از پنج پیامبر موجود است:
۱٫ شباهت به یونس (ع) و آن عبارت است از بازگشت به سوى قوم خود پس از غیبت از آنان، به گونهاى که وقتى از میان آنان رفت جوان بود، و وقتى بازگشت پیر شده بود.
۲٫ شباهت به یوسف (ع) که عبارت است از غیبت از قوم و خویشاوندان و دشوار شدن امر غیبت وى بر پدرش یعقوب (ع) .
۳٫ شباهت با موسى (ع) در خفاى ولادت، و غیبت از شیعیان و پیروانش، و آزارهایى که از دشمنانشان دیدند، تا اینکه بازگشت و خداوند او را بر فرعونیان پیروز ساخت.
۴٫ شباهت با عیسى (ع) در اینکه در مورد زنده بودن او اختلاف نمودند، برخى گفتند: زنده است، و برخى گمان کردند که او مرده است.
۵٫ شباهت با جدش رسول اکرم ـ صلّى الله علیه و آله ـ که با شمشیر قیام خواهد کرد و دشمنان خدا و رسول خدا را نابود خواهد ساخت.(۴)
نیز درباره غیبت صالح (ع) از امام صادق (ع) روایت شده که فرمود: او مدتى طولانى غایب بود. و هنگامى که بازگشت قیافهاش کاملاً تغییر کرده بود، و مردم در مورد او سه دسته شده بودند، عدهاى او را تصدیق کردند، عدهاى او را تکذیب نمودند، و گروهى نیز دچار شک و تردید شدند. هم چنین از آن حضرت پرسیده شد: آیا در دوران غیبت صالح (ع) عالم و دانشمندى در میان قوم او بود تا آنان را راهنمایى کند؟ امام (ع) پاسخ داد: خدا عادلتر از آن است که زمین را بدون عالمى که مردم را به خدا دعوت نماید، باقى گذارد.(۵)